یکى از ویژگى‌هاى نویسندگان نسل پنجم فعالیت هم‌زمان در دو عرصه‌ی داستان‌نویسى و نقدنویسى است. منکر نیستیم که شمارى از این نقدها مشکل دارند و مى‌شود آنها را علمى‌تر، مستدل‌تر و موجزتر نوشت. اما نمى‌توان نکته‌هاى درخشانى را که در این و آن نقطه از یک نقد مى‌بینیم، نادیده بگیریم. فراوانى این پتانسیل‌ها این عقیده را پدید مى‌آورد که اگر این نسل از مطالعه‌ی مستمر و عمیق غافل نشود، در آینده‌اى نه چندان دور منتقدان شاخصى به جامعه‌ی ادبى ایران ارائه مى‌دهد. فقط باید بکوشد که حضور خود را به جامعه‌ی ادبى ایران بقبولاند. و این امکان ندارد مگر با ارتقاء دانش. چون بدون تعارف نمى‌توان ضعف‌هاى تئوریک این نسل را در عرصه‌ی نقد انکار کرد. بسیارى - حتى در سن و سال خود من - هنوز فرق نفوذ ذهن با درون‌نگرى را نمى‌دانند، هنوز با تعداد سطر مى‌خواهند مرز رمانِ کوتاه، نوولت و داستانِ بلند را تبیین و تعیین کنند و هنوز نمى‌دانند که نقش محورى یک اثر مدرنیستى با چه مؤلفه‌هایى مشخص مى‌شود.
شاسوسا
من می خواهم برگردم به دوران خلوت خودم. من نمی خواهم دیگر کسی برای من چنگ و دندان نشان بدهد. یعنی راستش حوصله آزار دیدن را ندارم
شاسوسا
من می خواهم برگردم به دوران خلوت خودم. من نمی خواهم دیگر کسی برای من چنگ و دندان نشان بدهد. یعنی راستش حوصله آزار دیدن را ندارمدرباره من
سلام
خداحافظ!
چیز تازه ای اگر یافتید،
بر این دو اضافه کنید
تا بل باز شود این در گم شده بر دیوار
پناهی
ادامه...
از عاشقانه تا مادرانه، از غزل تا روایت
فرشته مولوی
از عاشقانه تا مادرانه، از غزل تا روایت
(درباره ی سیمین بهبهانی)
اگر انقلاب مشروطیت را آغاز بیداری ایران از گذر آشنایی با مدرنیته یا تجدد بدانیم، دگرگونی نثر، تولد شعر نو، و پدیداری رمان و داستان کوتاه به مفهوم امروزی را هم رویدادهایی انقلابی می بینیم که پایه گذار ادبیات مدرن ایرانند.
در این دوره ی صد ساله در میان شاعران زن سه تن نام آورترینند: پروین اعتصامی، سیمین بهبهانی، و فروغ فرخزاد. مقایسه ی این سه موضوع مقاله هایی {از میهن بهرامی و پرتو نوری علا در نیمه ی دیگر. جلد ۲. شماره ی ۱. ۱۳۷۲} بوده است. در این نوشته محور سیمین بهبهانی است، اما به ناگزیر به دو دیگر به ویژه پروین اعتصامی هم پرداخته می شود. تصویر ماندگار این سه شاعر زن نامدار در ذهن من تصویر دو دختر و یک مادر است و اشاره ی به آن در همین آغاز از این روست که نقطه ی آغاز تامل من در موضوع این نوشته بوده است.
تحلیل ساختارى ـ زبانشناختى شعر (باد ما را خواهد برد)
تحلیل ساختارى ـ زبانشناختى شعر (باد ما را خواهد برد)
قطعه «باد ما را خواهد بُرد» برگزیده از آخرین مجموعه اشعار فروغ فرخزاد است که در زمان حیات شاعر به چاپ رسیده. اکثر منتقدان این مجموعه، یعنى تولدى دیگر را تجلى دوره تکامل فکرى و شعرى فرخزاد مى دانند و آنرا از دیگر آثار وى کاملاً متمایز مى شمرند. چه به هنگام انتشار تولدى دیگر، و چه پس از آن، مقالات و مطالب بسیار درباره «ژرف بینى و اندیشندگى» فروغ، مفاهیم تازه اى که او در شعر فارسى مطرح ساخته است و نیز تحول شگرف شاعر از ابتداى فعالیت تا تاریخ چاپ این منظومه، به رشته تحریر کشیده شد1. فریدون رهنما در این مقوله مى نویسد
ترجمه‌های بحث‌برانگیز شاملو / بهزاد کشمیری
ترجمه‌های احمد شاملو از بحث‌برانگیزترین فعالیت‌های ادبی او به شمار می‌روند. این آثار در کنار ستایشگران منتقدانی نیز دارد. عده‌ای معتقدند شاملو به هیچ زبان خارجی تسلط کافی نداشته و ترجمه‌هایش اغلب بازنویسی کار دیگران است.
ادامه مطلب ...
رپ، موسیقی به زبان طغیان
مترجم: هومن قاپچی
رپ، عنصری از فرهنگ و موسیقی «هیپ‌هاپ» (hip hop) است که به ارائه ی زبان ریتمیک و بازی با کلمات خاص اطلاق می‌شود. در نحوه‌ی نگارش انگلیسی کلمه ی رپ، آنرا مخفف واژگان مختلفی از قبیل "شعر ریتمیک آفریقایی"، "شعر و ریتم"، "شعر موزون با استفاده از ریتم"، "زخم زبان شعر"، "نژاد همیشه پویا " و یا "اشعار مرتبط با ریتم" دانسته‌اند. ناگفته پیداست که در تمامی این واژه‌ها موارد مشترکی مانند سرعت زیاد و تغییر فرم‌های بلند موسیقایی به چشم می‌خورد که به منظور تأثیرگذاری و زدن ضربه به کار رفته است.
واژه‌ی «رپ» در ادبیات انگلیسی از قرن شانزدهم میلادی استفاده شد و از اوایل قرن هجدهم معنای "گفتار" را نیز با خود به یدک کشید. در سال ١٩٦٠ این معنای گفتاری به لهجه‌ی خاص آمرکایی- آفریقایی گفته شد که انگلیسی را با کلمات سریع و شکسته ادا می‌کرد. چندی نگذشت که این واژه برای نامیدن سبک موسیقی خاصی به کار رفت. اجرای موسیقی رپ می‌توانست به هر دو حالت همراه با ضرب‌آهنگ و یا بدون همراهی موزیک باشد.
از لحاظ سبک‌شناسی، رپ شاخه‌های مختلف گفتار، شعر، نثر و آهنگ را در بر می‌گیرد. این گونه رپ که در واقع از گریوت‌ها * (شاعران بومی) قسمت غربی آفریقا و سبک کاراییب به دست آمده است، ریشه‌هایی نیز در زبان بومی کهن اسکاتلندی دارد. به عنوان مثال، درباره‌ی رپ در زمان کهن می‌توان به بازی «لیمریک» (limerick) اشاره کرد. نوعی بازی قدیمی اسکاتلندی که در زمان نوشیدن شراب اجرا می‌شد و در آن هر فرد موظف بود با سرودن شعری توهین‌آمیز به شخص مقابل‌اش هجوم برده و او را سر جای‌اش بنشاند، و مسلما ً فرد بازنده باید پول میز را پرداخت می‌کرد. مثال دیگر «پیرت اِ بول» puirt a beul است که نوعی "موسیقی دهانی" اسکاتلندی بوده و از اجداد پرکاشن‌های دهانی امروز به حساب می‌آید.
ادراک گفتار / دکتر محمدرضا باطنی
دکتر محمد رضا باطنی
در آواشناسی، هنگام بحث از صداهای زبان، گفته می‌شود که صداهای زبان به وسیلة اندام‌های گویایی (مانند تارهای صوتی، لب‌ها و غیره) تولید می‌شوند. ولی باید به یاد داشته باشیم که واقعیّت امر چنین نیست. توضیح اینکه اندام‌های گویایی ما صدا تولید نمی‌کنند، بلکه ذرات هوا را طبق الگوهای خاصی به هم می‌زنند، یا به بیان دقیق‌تر، در آنها ایجاد ارتعاش می‌کنند. این ارتعاش‌ها، محرک صوت هستند، نه خود صوت. ادراک صوت، ویژگی دستگاه شنوایی ما است، بدین معنی که دستگاه شنوایی ما آنچنان ساخته شده و سازمان یافته است که این ارتعاش‌ها را به صورت صوت ادراک می‌کند، وگرنه در جهان خارج صوت یا صدا وجود ندارد. آنچه وجود دارد تموّج انرژی در ذرات هواست. با این همه، ما می‌توانیم همچنان از تولید صدا به وسیلة اندام‌های گویایی صحبت کنیم به شرط اینکه فراموش نکنیم که این کار متّکی بر نوعی تسامح است، تسامحی که کار ما را در بحث از صداهای زبان آسان می‌سازد. یک هشدار دیگر را نیز نمی‌توان نادیده گرفت: اگر ادراک صوت، و از جمله صداهای زبان، ناشی از ویژگی یا ویژگی‌های دستگاه شنوایی ما است، پس هنگام بحث از صداهای زبان، و در سطحی بالاتر، هنگام بحث از زنجیرة گفتار، نمی‌توان از توجه به ساخت و کار این دستگاه به‌کلی غافل بود.
ادامه مطلب ...
شعرهای زن ستیزانه ی فردوسی
دکتر ابوالفضل خطیبی
شعرهای زن ستیزانه ی فردوسی
تئودور نولدکه درباره ی مقام زن در شاهنامه می‌نویسد: «در شاهنامه زنان نقش فعالی ایفا نمی‌کنند؛ تنها زمانی ظاهر می‌شوند که هوس یا عشقی در میان باشد». (۱) اما این نظر چندان دقیق به نظرنمی‌رسد. درست است که به لحاظ کمّی حجم بسیار کم تری از شاهنامه به زنان ـ در مقایسه با مردان ـ اختصاص یافته، ولی نقش برجسته ی آنان را در بسیاری از داستان های شاهنامه به هیچ روی نمی‌توان نادیده انگاشت. گردآفرید و گردیه نمونه‌های کم‌مانندی از زنان سلحشور و بی‌باکند. فرانک هوشمندانه و فداکارانه پسر خود فریدون را دور از چشم ضحاک و ضحاکیان می‌پروراند و هموست که سرانجام با به بند کشیدن ضحاک، ایران را از فرمان روایی ستمگرانه و چند صد ساله ی او می‌رهاند.
ادامه مطلب ...
فیه ما فیه و جایگاه آن در میان آثار مولانا
فیه ما فیه و جایگاه آن در میان آثار مولانا
فوانیین مورفی (۲)
هر چیزی راکه میخواهید، نمیتوانید داشته باشید و آنچه را که دارید نمی خـواهیـد قــوانین مــورفی مــجموعه ای از قوانین حاکم بر زندگی هستند کـه اکثر آنها از بدبینی نـشات گـرفتـه و جـنـبـه شوخی دارند امـا بسیاری از آنها نیز واقعیت هستند. قوانین مورفی توسط شخصی بنام کاپیـتـان ادوارد مورفی مهندس نیروی هوایی، در سـال ۱۹۴۹ پـا بـه عـرصه حضور گذاشت. وی هنگامی که روی پروژه ای در نیـروی هـوایـی مشغول بررسی روند کار بود متوجه شد که تراسفورماتوربه صـورت نـادرسـتی سیم پیچی شده در مـورد تکنسین مربوطه چنین گفت: اگر این تکنسین راهی باشه تا بتونه کـارشـو درسـت انـجـام نده، اون راهو پیدا میکنه قـوانین مورفی اکنون افزون بر هـزاران قانون می بـاشد کـه توسط افراد گوناگون در سراسر جهان گرد آمده و مـجـموعـه ای ازقـوانـیـن حـاکـم بر زنـدگی هسـتند کـه اکثر آنها از بدبینی نشات گرفته و جنبه شوخی دارند امـا بسـیاری از آنها نیزعینیت و واقعیت دارند. اکنون به برخی از این قوانین توجه کنید: ▪ اگـر قـرار بـاشه کاری خراب بشه و درست پیش نره، حتما خراب می شـه آن هـم در نامناسبترین زمان! ▪ اگر احتمال داشته باشه چندین کار خراب بشه، آن کـاری که بیشترین ضرر را خواهد زد درست پیش نخواهد رفت!